| सांगली समाचार वृत्त |
नवी दिल्ली - दि. ८ मे २०२४
भविष्यात तुम्ही नोटांप्रमाणे डिजिटल चलन वापरण्यास सक्षम असाल. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाचे गव्हर्नर शक्तीकांत दास यांनी सोमवारी सांगितले की, व्यवहार कायमचे काढून टाकून, ई-रुपी (E - Rupee) म्हणजेच सेंट्रल बँक डिजिटल करन्सी (CBDC) द्वारे व्यवहार केले जाऊ शकतात जेणेकरून व्यवहाराची कोणतीही नोंद होणार नाही. यामुळे तो कागदी रुपयासारखाच वापरात येणार आहे. ते म्हणाले की सीबीडीसी ऑफलाइन देखील व्यवहार करण्याबाबत सक्षम करण्यासाठी काम केले जात आहे. ते म्हणाले की रोखीचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे ते काम करण्यासाठी नेटवर्क कनेक्टिव्हिटीची आवश्यकता नसते. म्हणजे इंटरनेटशिवायही रोखीप्रमाणे डिजिटल रूपयांचे व्यवहार करता येतात.
आरबीआयचे काय आहे प्लॅन?
भारत CBDC ला ऑफलाइन मोडमध्ये हस्तांतरित करण्यायोग्य बनविण्यावर काम करत आहे तसेच 2022 च्या उत्तरार्धात CBDC च्या गोपनीयतेबद्दल चिंता व्यक्त करण्यात आली आहे. काही लोक म्हणतात की, जेव्हा डिजिटल चलन वापरले जाते तेव्हा व्यवहाराची इलेक्ट्रॉनिक रेकॉर्ड नोंद केली जाईल तर रोख व्यवहारांमध्ये गुप्तता असते.
दास म्हणाले की, गोपनीयतेच्या समस्यांना कायदा किंवा तंत्रज्ञानाद्वारे संबोधित केले जाऊ शकते. उदाहरणार्थ, व्यवहार कायमचा हटवून याचा वापर सुरू होईल. यामागील मूळ तत्व हे आहे की CBDC कडे रोख रकमेसारखीच गोपनीयता असू शकते, जास्त आणि कमी नाही. या प्रसंगी, आरबीआय गव्हर्नर यांनी पुनरुच्चार केला की भारत सीबीडीसी ऑफलाइन देखील हस्तांतरणीय बनविण्यावर काम करत आहे. ते म्हणाले की, रोखीचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे ते काम करण्यासाठी नेटवर्क कनेक्टिव्हिटीची आवश्यकता नसते.
ई-रुपयाचा होणार विस्तार
यासोबतच दास म्हणाले की, सर्व प्रयत्न करूनही, RBI अजूनही किरकोळ युजर्समध्ये UPI (युनिफाइड पेमेंट प्लॅटफॉर्म) ला प्राधान्य देते. मात्र, भविष्यात ही परिस्थिती बदलेल, असा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला. त्यांनी असेही सांगितले की RBI ने UPI सह CBDC चा परस्पर वापर करण्यास सक्षम केले आहे. ते म्हणाले की केंद्रीय बँक सीबीडीसी तयार करते तर बँका त्याचे वितरण करतात. ते म्हणाले की, ई-रुपीची पोहोच वाढवण्यासाठी आरबीआयने अलीकडेच प्रायोगिक टप्प्यात बिगर बँकांचा सहभाग जाहीर केला आहे. CBDC चे वितरण सुलभ करण्यासाठी आणि मूल्यवर्धित सेवा प्रदान करण्यासाठी बँकांच्या पोहोच प्रणालीचा लाभ घेता येईल अशी अपेक्षा आहे.
